Bilgiyi bir tıkla bulmak kolay, ama onu zihnimizde tutmak sağlıklı bir zihin için hâlâ gerekli.
Hafızamızı tamamen dijital cihazlara devretmek yerine, onunla aramıza denge koymayı öğrenmeliyiz.
Zihinlerimiz Boş, Cihazlarımız DoluAkıllı telefonlar, tabletler ve bilgisayarlar sayesinde bilgiye ulaşmak hiç bu kadar kolay olmamıştı.
Ancak bu kolaylık, beraberinde önemli bir sorunu da getiriyor: dijital amnezi.
Artık birçok insan, bilgiyi hatırlamak yerine “nasıl bulacağını” hatırlıyor.
Kaspersky'nin araştırmasına göre, insanlar dijital cihazlara o kadar bağımlı hale geldi ki, hafızayı kullanmaya gerek bile duymuyorlar.
Artık çoğu kişi, en temel bilgileri bile hatırlamıyor. Örneğin, kaçımız anne ya da babamızın telefon numarasını ezbere biliyoruz?
Cevap büyük ihtimalle “çok az”. Çünkü cihazlarımız bizim için her şeyi hatırlıyor.
Bu da hafızamızın aktif kullanımını neredeyse sıfırlıyor.
Dijital Amnezi Nedir?
Dijital amnezi, insanların bilgiye erişim, depolama ve hatırlama alışkanlıklarının teknolojiyle birlikte değişmesi sonucunda, hafıza becerilerinin zayıflaması anlamına geliyor. Özellikle genç kuşak, bilgiyi öğrenmekten çok nerede bulacağını bilmeye odaklanıyor.
Bu da bilginin yüzeysel tüketilmesine neden oluyor.
Beynimiz Bu Yeni Düzenle Başa ÇıkamıyorAraştırmalar, dijital dünyaya fazla maruz kalmanın beynin karar alma ve hafıza bölümleri üzerinde negatif etkiler yarattığını gösteriyor. Özellikle hipokampus ve prefrontal korteks gibi alanlar, dijital bağımlılıkla birlikte zayıflıyor.
Uzun süreli ekran kullanımı; dikkat dağınıklığı, öğrenme güçlüğü ve hatta erken bilişsel gerileme ile ilişkilendiriliyor.
Günde 7 saatten fazla ekran başında kalan gençlerde; depresyon, kaygı bozuklukları ve dikkat eksikliği gibi psikolojik sorunlar daha yaygın görülüyor.
Yüz yüze iletişimin yerini dijital mesajlaşma aldıkça, yalnızlık ve stres oranı da ciddi şekilde artıyor.
Dijital Amneziden Korunmak İçin Ne Yapmalı?
Dijital Detoks: Belirli aralıklarla teknolojiden uzaklaşmak zihni tazeliyor.
Uyku Hijyeni: Yatma öncesi ekran süresini sınırlamak, hafızayı ve odaklanmayı artırıyor.
Zihinsel Egzersizler: Kitap okumak, ezber yapmak, bulmaca çözmek gibi aktiviteler beyni canlı tutuyor.
Fiziksel Notlar: Bilgiyi yazmak, hafızayı dijitalden çok daha iyi destekliyor.
Sosyal Etkileşim: Gerçek sohbetler, zihinsel sağlık için vazgeçilmez.
Egzersiz: Düzenli hareket, beyin plastisitesini artırarak bilişsel çöküşü yavaşlatıyor.
Farkındalık Eğitimi: Özellikle gençler için dijital araçların kontrollü kullanımını öğreten programlar şart. Kaynak: Kanbay Y, Babaoğlu E, Akkurt Yalçıntürk A, Akçam A.
Digital Amnesia: The Erosion of Memory.
Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar.
Eylül 2025;17(3):544-553. doi:10.18863/pgy.1539145
