Merkeziyetten Merkeziyetsizliğe: Sosyal Medya Platformlarında Devrim
ADEO Cyber Security şirketinde siber güvenlik uzmanı Ersin Çahmutoğlu, sosyal medyada oluşan küresel hegemonyayı ve Next Sosyal gibi merkeziyetsiz sosyal medya uygulamalarının önemini AA Analiz için kaleme aldı.
Merkeziyetsizlik Ne Anlama Geliyor?
Merkeziyetsiz sosyal medya, esas olarak bir şirketin ya da başka bir merkezi otoritenin mutlak denetimi altında olmayan, dağıtık bir ağ yapısına sahip platformları ifade eder. Bu sistemler genellikle açık protokoller (örneğin ActivityPub) üzerine kuruludur. Bu konuda en iyi bilinen örneklerden ikisi Mastodon ve Twitter'ın eski CEO'su Jack Dorsey'in kurduğu Bluesky gibi platformlardır.
Merkeziyetsiz Platformların Avantajları ve Dezavantajları
Merkezi sosyal medya platformlarını geliştiren dev şirketler kullanıcı verilerini tamamıyla ellerinde tutuyor. Bu veriler genellikle kullanıcılara özel reklam hedeflemesi ya da algoritmik yönlendirmeler için kullanılıyor. Oysa merkeziyetsiz platformlarda veriler tamamen oluşturulan sunucularda kalıyor. Örneğin X, tek bir merkezi sunucuda tüm kullanıcıların verilerini istediği gibi manipüle edebiliyor. Fakat Mastodon gibi platformları kullanan sosyal medya ağlarında binlerce sunucu oluşturulabiliyor ve kullanıcı verileri sadece o sunucuların sahipleri tarafından tutuluyor ve korunuyor. İçerik yönetimi gibi faaliyetler de sadece ilgili sunucunun yöneticileri tarafından yürütülüyor. Ayrıca reklam hedeflemesi gibi bir gaye olmadığından kısıtlı kişisel verilere ihtiyaç duyuluyor.
Next Sosyal Platformunu, X ve Benzerlerinden Ayıran Ne?
Mastodon altyapısını kullanan Next Sosyal, henüz sadece bir sunucuyla hizmet veriyor. Kullanıcıların bu sunucu üzerinden katıldığı ağ, tıpkı X'te olduğu gibi çeşitli konu başlıklarında tartışmalara imkan sağlıyor veya kullanıcıların kişisel olarak içerik paylaşabildiği bir mecra halini alabiliyor. Next Sosyal, pek çok yönden X platformuna benzese de altyapı ve algoritmalardan dolayı büyük ölçüde X'ten ayrılıyor. Bunları kısaca şu şekilde özetleyebiliriz:
Merkeziyetsiz Sosyal Medya, X Gibi Hegemon Şirketlerin Etkisini Kırabilir Mi?
Next Sosyal platformunu konuşurken, tartışılması gereken konulardan biri de X, Meta, ByteDance gibi küresel devlerin neyi nasıl konuşacağımızı ve paylaşacağımızı belirlemeye çalıştığı bu düzenin nereye kadar gideceğini sorgulamaktır. Son 6 yılda dünya çapında gelecek vadeden bir yapı olarak ortaya çıkan merkeziyetsiz sosyal ağlar, küresel hegemonyasını sürdüren bu büyük şirketlerin kurduğu düzeni bozabilecek mi?
