Birleşmiş Milletler (BM) Ticaret ve Kalkınma Kuruluşu (UNCTAD) Genel Sekreteri Rebeca Grynspan, ABD'nin gümrük tarifelerinin henüz tamamen ekonomi ve ticarete yansımadığını belirterek, "Bunların ekonomiye yansıması zaman alacak. Bu nedenle, asıl etkinin gelecek yıl hissedileceğini öngörüyorum çünkü o zamana kadar birçok nokta netleşmiş olacak." dedi.
ABD Başkanı Donald Trump'ın 20 Ocak'ta başlayan ikinci dönemiyle, küresel ticaret politikalarına yönelik belirsizliklerin arttığı bir döneme girildi. Trump, ABD'nin dış ticaret açığı verdiği ülkelere yüksek gümrük tarifeleri açıkladı ancak bu tarifelere yönelik müzakere kapısını açık bıraktı. ABD'nin karşılıklılık esaslı tarifeleri ilk olarak 90 gün uzatıldı, sonrasında ise 1 Ağustos itibarıyla tarifelerin uygulamaya konulacağı ve yeni bir uzatma olmayacağı açıklandı.
Güncel durumda ABD, İngiltere, Avrupa Birliği, Japonya, Vietnam, Endonezya, Filipinler ve Güney Kore ile farklı gümrük tarifeleri içeren ticaret anlaşmaları yaparken, Çin ile müzakereler sürüyor.
Trump, son olarak dün karşılıklılık esasına dayanan tarife oranlarında değişikliğe gidilmesini öngören kararnameyi imzaladı. Bu kapsamda, ülkelere yüzde 10 ile yüzde 41 arasında değişen oranlarda gümrük vergisi uygulanmasına karar verildi.
Buna göre, Hindistan'a yüzde 25, Endonezya'ya yüzde 19, Irak'a yüzde 35, İsrail'e yüzde 15, Malezya'ya yüzde 19, Norveç'e yüzde 15, Suriye'ye yüzde 41, Tayvan'a yüzde 20 ve Vietnam'a yüzde 20 tarife getirilmesi planlanıyor. Türkiye'ye ise yüzde 15 oranında gümrük vergisi uygulanması öngörülüyor.
Laos ve Myanmar'dan ABD'ye gönderilen ürünlere yüzde 40, İsviçre ve Güney Afrika'ya ise sırasıyla yüzde 39 ve yüzde 30 gümrük vergisi uygulanacak.
ABD'nin Tayland'a gümrük vergisi yüzde 36'dan yüzde 19'a düşürülürken, Malezya yüzde 19, Bangladeş yüzde 20 ve Kamboçya yüzde 19 gümrük vergisine tabi olacak. Söz konusu tarifeler, kararnamenin yayımlanmasından 7 gün sonra yürürlüğe girecek.
Ayrıca geçerli gümrük vergilerinden kaçınmak amacıyla aktarma yapılarak ABD'ye gönderildiği tespit edilen tüm mallara ek yüzde 40 bir tarife uygulanacak.
Trump ayrıca Kanada'ya yönelik gümrük vergisini yüzde 25'ten yüzde 35'e çıkarılmasını öngören bir kararnameyi de imzalarken, bu tarifelerin 1 Ağustos itibarıyla yürürlüğe gireceği duyuruldu.
Öte yandan, tarifelerin ertelenme süresi olan 1 Ağustos'un hemen öncesinde Trump, Meksika ile yürürlükte olan tarifelerin 90 gün süreyle aynı şekilde uygulanması ve bu süreçte yeni bir anlaşmanın imzalanması amacıyla görüşmelerin sürdürülmesi konusunda anlaşıldığını duyurdu.
YATIRIMCILAR BEKLE-GÖR MODUNDA
UNCTAD Genel Sekreteri Grynspan, ABD'nin birçok ülkeye yönelik karşılıklılık esaslı tarifelerinin küresel ticarete ve özellikle az gelişmiş ülkelerin kalkınması üzerindeki etkilerine ilişkin AA muhabirine açıklamalarda bulundu.
ABD'nin tarifelerinin küresel ekonomide yatırım ve ticaret açısından çok yüksek düzeyde belirsizlik yarattığını söyleyen Grynspan, tarifelerin nihai haritasının nasıl olacağını ve ticaretin buna göre nasıl şekilleneceğinin bilinmediğini dile getirdi.
Grynspan, bu ortamda öngörülebilirliğin de azalmasıyla yatırımcıların "bekleme" modunda olduğunu dile getirerek, "(Küresel olarak) Tarife ortalamasının son 30 yılın en yüksek seviyesine ulaşacağı bir ticaret yapısına doğru ilerlediğimiz konusunda hiçbir şüphe yok ve bu durum, ticarette büyük bir değişim anlamına geliyor." dedi.
Öte yandan, belirsizlikler ve yüksek tarifelere rağmen küresel ticaretin büyük bir direnç gösterdiğini ve 2024'te ekonomiden daha hızlı büyüdüğünü dile getiren Grynspan, bu yılın ilk yarısında küresel ticarette yalnızca yüzde 1'lik bir artış görüldüğünü aktardı.
Grynspan, bu yıl için küresel ticarete ilişkin toplam büyüme tahminlerini daha önceki yüzde 2,3 olan seviyeden yüzde 2,5'e çıkardıkları bilgisini paylaşarak, "Bu aynı zamanda, ekonominin beklediğimizden daha az yavaşlayacağı anlamına geliyor. Tahminimizi yükseltmemizin bir nedeni, tarifelere ilişkin önlemlerin henüz tamamen ekonomiye yansımamış olması. Bunların ekonomiye yansıması zaman alacak. Bu nedenle, asıl etkinin gelecek yıl hissedileceğini öngörüyorum çünkü o zamana kadar birçok nokta netleşmiş olacak." dedi.
AZ GELİŞMİŞ ÜLKELERİN TARİFELERDEN AYRI TUTULMASI ÇAĞRISI
Tarifelerin ülkeden ülkeye farklar gösterdiğine işaret eden Grynspan, tarifelerin en az gelişmiş ülkelere etkileri konusunda oldukça endişeli olduklarına dikkati çekti.
Grynspan, mevcut durumda en az gelişmiş ülkelerin gelişmiş ülkelere kıyasla daha yüksek tarifelere maruz kalacağını dile getirerek, konuşmasını şöyle sürdürdü:
"En az gelişmiş ülkelerin ABD'ye ihracatında yüzde 50-60'a varan bir düşüş ihtimali söz konusu. ABD, onlar için çok önemli bir pazar. Afrika ülkeleri bu durumdan iki kez etkilenecek çünkü bir yandan yüksek tarifelerle karşılaşıyor. Diğer yandan da ABD ile aralarındaki AGOA anlaşması kapsamında sağlanan erişimi kaybediyor. Bu erişim, Afrika ülkelerinin imalat sektörlerini geliştirmesine yardımcı olmuştu. Bu nedenle, kırılgan durumda olan ülkelerin yüksek tarife etkisinden muaf tutulması gerektiğini savunuyoruz. En az gelişmiş 46 ülkenin toplamı, ABD'nin dış ticaret açığının yalnızca yüzde 1,7'sini oluşturuyor. Bu ülkelere tarife uygulanması, ABD'nin kendine koyduğu dış ticaret açığını azaltma hedefine önemli bir katkı sağlamaz. Bu ülkelerden elde edilecek gelir de daha yüksek tarifelere rağmen yüzde 2'yi bile bulmaz."
Grynspan, çoğu zaman yüksek tarifeler nedeniyle maliyetlerin arttığını ve kar marjının daraldığını belirterek, "Ancak üretim her zaman hızlı bir şekilde hareket etmez ve küresel şirketlerin üretimlerine ilişkin ne tür kararlar alacağını kestirmek zor." değerlendirmesinde bulundu.
GELİŞMEKTE OLAN EKONOMİLER İÇİN EMTİA BAĞIMLILIĞI RİSKİ
Tarifelerin küresel çapta istihdam üzerinde etkileri olacağını ve bazı işlerin ABD'ye kayabileceğini söyleyen Grynspan, bir yandan da ABD'nin üretemeyeceği ürünlerle ilgili belirsizliklerin devam ettiğini anımsattı.
Grynspan, mango, kakao veya kahve gibi ürünlerin tarifelerden muaf tutulmasının mantıklı olacağını çünkü tarifelerin bu ürünleri yalnızca ABD'li tüketiciler için daha pahalı hale getireceğini anlattı.
Bu yönde bir karar alınması halinde gelişmekte olan bazı ülkelerin tarifelerin olumsuz etkilerinden kısmen korunabileceğini söyleyen Grynspan, "Biz ticaretin, ekonominin çeşitlendirilmesi için bri araç olduğunu savunuyoruz ve tarifelere ticarete etkisine ilişkin endişemiz, çoğu gelişmekte olan ekonominin emtia ürünlerine bağımlı olmasından kaynaklanıyor. Bu ülkelerin üretim yapısı çok az çeşitlendirilmiş durumda. Bu yüzden, yalnızca yeni tarifelerin ekonomiler üzerindeki nihai etkisinden değil, aynı zamanda bu ekonomilerin emtia bağımlılığını daha da derinleştirme ihtimalinden endişeliyiz çünkü tarifeye tabi tutulan ürünler, bu ülkelerin katma değeri yüksek emtia ürünleri." diye konuştu.
Grynspan, ABD ekonomisinde ticaretin diğer birçok ülkeye kıyasla daha az paya sahip olduğunu ve bu nedenle tarifelerin "fiyatlara yansımasının şiddetinin" ABD'de daha az hissedileceğini kaydetti.
Tarifelere ilişkin haritanın tam olarak netleşmesi sonrası küresel değer zincirlerinde değişimler beklenebileceğini söyleyen Grynspan, küresel değer zincirlerinde bir "yeniden yapılanma" görülebileceğini sözlerine ekledi.
