Ekonomi yönetiminin enflasyonla mücadele kapsamında 2024 yılından bu yana yaptığı düzenlemeler ile maliyet artışlarının sigaraların perakende satış fiyatına yansıması sınırlandırıldı. Ancak, “mali çarpan” olarak adlandırılan ve maliyetlerin fiyatlara kaç katı oranında yansıyacağını gösteren katsayı hala AB ülkeleri ortalamasının 2 katı seviyesinde. Uzmanlar, sigarada yapılan bu vergi düzenlemelerinin, önümüzdeki dönemde de devam ettirilmesinin enflasyonla mücadelede kritik öneme sahip olduğunu söyledi.
TÜİK tarafından açıklanan altı aylık enflasyon rakamları, sigara fiyatlarını belirleyen vergi oranlarını da etkiliyor. Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) Kanunu çerçevesinde, tütün mamullerine uygulanan Maktu ve Asgari Maktu Vergi tutarları Ocak ve Temmuz aylarında son 6 aylık Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) oranında güncelleniyor.
TÜİK’in açıkladığı verilere göre altı aylık Yİ-ÜFE yüzde 15,71 oldu. Bu çerçevede 3 Temmuz 2025 tarihinden itibaren sigaralarda paket başına uygulanan Maktu Vergi tutarı 10,50 TL’den 12,1495 TL’ye, Asgari Maktu Vergi tutarı 36,63 TL’den 42,378 TL’ye yükseldi.
Enflasyonla mücadeleyi her alanda kararlı bir şekilde yürüten ekonomi yönetimi, enflasyon üzerinde etkisi yüksek olan tütün ürünlerine yönelik 2024 yılından bu yana bir dizi düzenlemeyi hayata geçirdi.
ÖNEMLİ BİR EKONOMİK AKTÖR
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek geçen yılın sonunda yaptığı açıklamada “…Yönetilen yönlendirilen fiyatlarda, akaryakıt ÖTV’si önemli, bir de tütün ürünlerindeki ÖTV, diğerlerinin enflasyon üzerindeki etkisi olmadığı veya çok sınırlı olduğu için onları ayrı bir çerçevede değerlendiriyoruz. Bütçede gelir ayağı perspektifiyle bakıyoruz ama diğer yönetilen yönlendirilen fiyatlarda Merkez Bankası’nın 2025 hedefini ciddi bir şekilde dikkate alacağız” demişti.
Sigara vergilendirmesinde fiyata bağlı unsurun ağırlığının düşürülmesi ve sabit unsurların ağırlığının artırılması yoluyla mali çarpanın azalması ve enflasyonist etkinin sınırlandırılmasını hedefleyen ekonomi yönetimi bu konuda önemli adımlar attı. 2024 yılından bu yana atılan olumlu adımlarla nispi vergi oranı kademeli olarak yüzde 50 seviyesine düşürülürken maktu vergi seviyesi vergi kaybı olmayacak şekilde artırıldı.
ABD'DEKİ ORAN DAHA DÜŞÜK
Sigara vergilemesinin enflasyonist etkisinin sınırlandırılmasını hedefleyen bu düzenlemelerin sonuncusu 2025 mart ayında gerçekleşmişti. Bu düzenleme ile sigarada maliyetlerin fiyatlara kaç katı oranında yansıyacağını gösteren mali çarpan 3,8’e indirildi. Ancak AB ülkeleri ortalamasında bu oran 2 seviyesinde. Diğer bir deyişle, AB ortalamasında 1 birimlik maliyet artışı fiyatlara 2 birim olarak yansırken bizde maliyet artışları fiyatlara AB’nin yaklaşık 2 katı oranında yansımakta. Fiyata bağlı yüksek nispi vergi oranları, mali çarpanı artırıyor. Mali çarpan, maliyetlerin satış fiyatlarına katlanarak yansıması sonucu enflasyonu daha da olumsuz etkiliyor. Dolasıyla, TCMB’nin de enflasyonla mücadele açısından olumlu bir adım olarak değerlendirdiği bu tür uygulamalara devam edilmesi enflasyonla mücadelenin kritik olduğu önümüzdeki süreçte önemli gibi görünüyor.
