İran'daki Antik Kentler Yer Altına Gömülüyor
UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alan antik kent, sağlam kaya kütleleri üzerine inşa edilmiş olmasına rağmen, çevresindeki Mervdeşt Ovası’nda oluşan çatlaklar ve çökme alanları nedeniyle risk altında.
Yer Altına Çekilen Antik Yapılar
Yüzyıllardır ayakta kalan taş merdivenler ve sütunlar, artık yavaş ama kararlı bir biçimde yerin altına çekiliyor.
Çatlaklar Antik Yapıları Tehdit Ediyor
ANTİK ŞEHİR YAVAŞ YAVAŞ BATIYORLeibniz Üniversitesi’nden Dr. Mahmud Hagşenaz, Persepolis ile komşu arkeolojik bölge Nakş-ı Rüstem’in yakınlarında oluşan çatlakların toprak hareketlerinden kaynaklandığını söylüyor.
Yer Hareketleri Antik Yapıları Tehdit Ediyor
Henüz kapsamlı bir saha çalışması yapılmamış olsa da, uzmanlar farklı hızlarda gerçekleşen yer hareketlerinin antik yapıları tehdit ettiğini vurguluyor.
İran'daki Diğer Tehdit Altındaki Alanlar
BBC Türkçe'de yer alan habere göre, UNESCO’nun “dünyanın en muhteşem arkeolojik alanlarından biri” olarak tanımladığı Persepolis, Pers İmparatorluğu’nun kültürel ve mimari gücünün simgesiydi.
Su Kullanımı Toprağı Çökertiyor
YER ALTI SUYUNUN BİTMESİ TOPRAĞI ÇÖKERTİYORBilim insanları, İran’daki çöküşün ana nedeninin aşırı yer altı suyu kullanımı olduğunu belirtiyor.
Su Krizi Kültürel Mirası Tehdit Ediyor
On yıllardır süren kontrolsüz su çekimi, toprağın sıkışmasına ve yüzeyin kademeli olarak çökmesine yol açtı.
İran’da Su Krizi
GFZ Helmholtz Jeobilimler Merkezi’nden Profesör Mehdi Motagh, radar teknolojisiyle yapılan ölçümlerde Persepolis çevresinde milimetrik ama sürekli bir batma hareketi tespit ettiklerini söylüyor.
Su Yönetimi ve Umut
Bazı bölgelerde ise bu durum geri dönülmez hasarlara neden oldu.
Nakş-ı Rüstem’deki “Kabe-i Zerdüşt” yapısının altından geçen bir çatlak, antik yapıda gözle görülür deformasyona yol açtı.
Yeraltı Su Rezervleri Tükeniyor
Motagh’a göre, kayalık bölgeyle ova arasındaki eğim bu yarılmaları hızlandırıyor.İRAN’DA SU KRİZİ KÜLTÜREL MİRASI YUTUYORİran’da 1970’lerden bu yana yer altı su rezervlerinin %70’inin tükendiği tahmin ediliyor.
Su Kaybı ve Ekolojik Tehlike
Kuraklık, artan sıcaklıklar ve tarımda aşırı su kullanımı, ülkeyi dünyanın en hızlı su kaybeden ülkeleri arasına soktu.
Çöküşler Tarihi Yapıları Tehdit Ediyor
Andrew Pearson (IGRAC), “İran, doğanın yenileyebileceğinden çok daha fazla su tüketiyor” diyerek tehlikenin büyüklüğüne dikkat çekiyor.
Uluslararası Endişe
Bu durum yalnızca tarihi alanları değil, başkent Tahran’dan Rafsancan’a kadar yolları, boru hatlarını ve altyapıyı da tehdit ediyor.
Benzer Tehlikeler Dünya Genelinde
DÜNYANIN DİĞER UÇLARINDA BENZER TEHLİKEİran’da 1970’lerden bu yana yer altı su rezervlerinin %70’inin tükendiği tahmin ediliyor.
Mexico City, Cakarta ve California gibi bölgelerde de yıllık 10 santimetreyi aşan toprak çöküşleri gözlemleniyor.
Tarihi Yapılar Tehlike Altında
Ancak İran’da hem hız hem de etki alanı açısından tablo çok daha ağır.
Su Yönetimi ve Koruma Çağrısı
Padova Üniversitesi’nden Profesör Pietro Teatini, “İran’da çöküşler metrelerce derinliğe ulaşıyor.
Gelecek İçin Endişe Verici Durum
Bu, tarihi yapılar için ölümcül bir tehlike” diyor.
Uluslararası Çözüm Arayışı
SU YÖNETİMİ VE UMUTUNESCO ve uluslararası kurumlar, İran’ın su yönetimi politikalarını güçlendirmesi gerektiğini belirtiyor.
Su Yönetimi ve Kültürel Miras
Ancak yaptırımlar, ekonomik kısıtlamalar ve bürokratik engeller, su tasarrufu hedeflerini yavaşlatıyor.
Gelecek İçin Uyarı
Uzmanlara göre, entegre su yönetimi ve sürdürülebilir tarım uygulamaları olmadan, İran’ın binlerce yıllık tarihine tanıklık eden bu taş yapılar da bir gün tamamen toprağın altına gömülebilir.
