İsviçre, 2022'de ABD'li savunma sanayi şirketi Lockheed Martin'den 36 F-35A satın almak için 6 milyar İsviçre frangı (yaklaşık 7,5 milyar dolar) tutarında anlaşmaya varmıştı.
ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), son dönemdeki yüksek enflasyon ve artan malzeme fiyatları nedeniyle F-35A uçakları için 1,3 milyar İsviçre frangına kadar çıkabilecek ek fon gerektiğini İsviçre'ye bildirdi.
Pentagon, "sabit fiyat"ın yalnızca uçak üretimi başladığında geçerli olduğunu gerekçe gösterdi.
ABD, olayı "yanlış anlama" olarak nitelendirirken, İsviçre anlaşmada hukuki yollara başvurulmasını engelleyen bir madde olduğu için diplomatik çözüm arayışına girdi.
F-35 SAVAŞ UÇAKLARI İÇİN AÇIK ÇAĞRI
F-35A savaş uçağı alım anlaşmasına uzun süredir karşı çıkan Sosyal Demokrat Partisi Milletvekili Fridez, AA muhabirine yaptığı yazılı açıklamada, ABD'nin silah satış prosedürlerinin her zaman şeffaf olduğunu ancak İsviçre'nin tedarik sürecini kasıtlı olarak F-35A'yı avantajlı kılacak şekilde tasarladığını belirtti.
Fridez, F-35A'nın ülkenin ulusal savunma ihtiyaçlarına uygun olmadığını vurgulayarak, "Bu uçaktan vazgeçmeliyiz." ifadesini kullandı.
Satın almanın sürdürülmesinin stratejik ve mali açıdan ciddi bir hata olacağı değerlendirmesinde bulunan Fridez, "İsviçre'nin asıl ihtiyacı olan hava devriyesine uygun olmayan F-35A'nın alınması, dünyanın en pahalı uçağının tercih edilmesi bir hatadır." ifadesine yer verdi.
Fridez, İsviçre'nin mevcut 30 "F/A-18" savaş uçağının hizmet süresinin uzatılmasını ve uzun vadede Rafale gibi Avrupa yapımı bir savaş uçağı alınmasını talep etti.
Avusturya'nın yaklaşımına benzer aşamalı ve daha uygun maliyetli bir alternatif de sunan Fridez, İtalyan savunma sanayi şirketi Leonardo'nun ürettiği "M-346" uçağının eğitim ve hava devriyesi görevleri için alınmasını önerdi.
Fridez, uçak modeli seçimi sürecinde F-35A'nın kazanmasını garanti altına alacak şekilde yönlendirildiği eleştirisinde bulunarak, şunları kaydetti:
"Öncelikli olarak bu uçağı bırakmalıyız çünkü onu kontrollü bir prosedür sonucunda seçtik. Satın almadan sorumlu kişiler, süreci F-35A'yı öne çıkaracak şekilde organize etti."
Fiyatın halen sabit olduğunu savunan İsviçre hükümeti, anlaşmadan resmi olarak çekilmedi. Ancak beklenmedik maliyet artışı ve şeffaflık konusundaki endişeler nedeniyle artan kamuoyu baskısı ve siyasi baskı, hükümeti alternatifleri yeniden değerlendirmeye zorlayabilir.
Son gelişmeler, tarafsızlık, mali sorumluluk ve stratejik uygunluk konularında uzun süredir devam eden İsviçre savunma modernizasyonu tartışmalarına yeni bir boyut da kazandırıyor.
