Bu tercihi yapan kişilere verilen genel ad ise: Expat. Yabancı bir ülkede hem kariyerini sürdüren hem de yaşam kuran expat’ler, özellikle çok uluslu şirketlerde görev yapan profesyonellerdir. Peki tam olarak Expat nedir, kimler bu unvana sahip olur ve yurt dışında nasıl expat olunur?
Bu yazıda, Expat kavramını tüm yönleriyle ele alacak, yasal süreçlerden vize türlerine, avantajlarından dikkat edilmesi gereken konulara kadar kapsamlı bir rehber sunacağız.
Expat Nedir? Kime Expat Denir?
Expat (Expatriate) kelimesi, “göçmen” anlamına gelse de iş dünyasında nitelikli göçmen denir. Kendi ülkesinden başka bir ülkede, genellikle şirket görevlendirmesi veya iş fırsatlarıyla yaşayan, çalışan kişilere expat denir. Expat’ın temel özellikleri:
Uzun süreli yurt dışı yaşamı
Profesyonel iş amacı
Yüksek gelirli pozisyonlarda çalışma
İşveren ya da kurum tarafından yönlendirme
Göçmenlerden farkı; geçici ve planlı bir görevle, genellikle üst düzey pozisyonlarda çalışıyor olmalarıdır.
Expat ile Göçmen Arasındaki Farklar
Expat ile göçmen arasındaki temel fark, expat’in genellikle geçici süreyle iş amaçlı başka bir ülkede bulunması, göçmenin ise kalıcı yaşam kurma hedefiyle yer değiştirmesidir. Expat’ler çoğunlukla uluslararası şirketler tarafından görevlendirilir ve profesyonel iş gücü olarak görülürken; göçmenler kendi olanaklarıyla farklı ülkelere yerleşip yeni bir hayat kurmayı hedefler.
Özellik Expat Göçmen
Amaç Geçici süreli çalışma ve görev Kalıcı yaşam kurma ve yerleşme
Eğitim/İş Tanımı Genellikle yüksek nitelikli iş Her seviyede iş ve yaşam imkânı
Statü Şirket görevlendirmesi ile gidenler Kendi imkanlarıyla ülkeye yerleşenler
Oturum Süresi Belirli yıllar Süresiz oturum veya vatandaşlık
Kimler Expat Olabilir?
Expat (expatriate), bir ülkede doğmuş ancak başka bir ülkede geçici veya uzun süreli olarak ikamet eden birey anlamına gelir. Genellikle iş, eğitim, araştırma veya yaşam tercihi nedeniyle ülkesinden ayrılan kişiler expat sayılır. Expat olmak için aşağıdaki niteliklere sahip olunması beklenir:
Üniversite mezunu olmak
Yurt dışında eğitim gören öğrenciler
Serbest çalışan dijital göçebeler
Uzmanlık alanına sahip olmak (mühendislik, finans, yazılım vb.)
İyi derecede yabancı dil bilgisi (genellikle İngilizce)
Çok uluslu şirketlerde veya global projelerde görev almak
Yurt dışında görev kabul etmek için esneklik göstermek
Uluslararası görevle başka ülkeye atanan çalışanlar
Emeklilik sonrası başka ülkede yaşamak isteyenler
Yatırım, ticaret veya iş kurmak için göç eden girişimciler
Expat olmak için çoğu zaman bir iş sözleşmesi, geçerli vize ve yaşanacak ülkede resmi oturum izni gerekir.
Expat Olarak Çalışılabilecek Sektörler
Expatlar çoğunlukla yüksek nitelik gerektiren sektörlerde istihdam edilir. Özellikle teknoloji, mühendislik, finans, sağlık ve eğitim gibi alanlarda expat çalışanlara sıkça rastlanır.
Sektör Açıklama
Bilgi Teknolojileri Yazılım mühendisliği, siber güvenlik, sistem ve ağ uzmanlığı, veri analizi gibi pozisyonlar
Finans ve Bankacılık Uluslararası finans danışmanlığı, denetim, yatırım yönetimi, risk analizi
İnşaat ve Mühendislik Proje yönetimi, şantiye şefliği, teknik koordinasyon, mühendislik danışmanlığı
Eğitim Uluslararası okullarda öğretmenlik, akademisyenlik, dil eğitimi (özellikle İngilizce öğretmenliği)
Sağlık Hizmetleri Doktor, hemşire, fizyoterapist, sağlık danışmanı ve hastane yönetimi
Enerji ve Petrokimya Doğalgaz, petrol ve yenilenebilir enerji projelerinde mühendislik ve yöneticilik
Lojistik ve Taşımacılık Global tedarik zinciri yönetimi, depolama, gümrük operasyonları, deniz/karayolu taşımacılığı
Turizm ve Otelcilik Uluslararası otellerde yönetici pozisyonlar, tur rehberliği, müşteri ilişkileri
Moda ve Tekstil Tasarımcılık, ürün geliştirme, üretim denetimi ve moda danışmanlığı
Medya ve Yayıncılık Gazetecilik, uluslararası muhabirlik, içerik üretimi, yayın yönetmenliği
Reklam ve Pazarlama Dijital pazarlama, marka yönetimi, kampanya stratejileri, sosyal medya uzmanlığı
Tarım ve Gıda Sektörü Gıda mühendisliği, ihracat denetimi, tarım danışmanlığı, sürdürülebilir tarım projeleri
Havacılık ve Uzay Pilotluk, bakım teknisyenliği, uçuş operasyonu yönetimi, havayolu koordinatörlüğü
Savunma Sanayi Silah sistemleri mühendisliği, askeri danışmanlık, güvenlik teknolojileri yönetimi
Çevre ve Sürdürülebilirlik Çevre mühendisliği, atık yönetimi, karbon ayak izi danışmanlığı
İnsan Kaynakları Uluslararası işe alım süreçleri, global bordrolama, yetenek yönetimi
Hukuk Uluslararası hukuk danışmanlığı, yabancı yatırım danışmanlığı, şirket hukuku
Danışmanlık Hizmetleri Yönetim danışmanlığı, stratejik planlama, pazar analizi, yatırım rehberliği
Yaratıcı Endüstriler Grafik tasarımı, film/dizi prodüksiyonu, dijital sanatlar, oyun tasarımı
Telekomünikasyon Şebeke yönetimi, mobil altyapı mühendisliği, teknoloji satış ve proje koordinasyonu
Expat Olmanın Avantajları Nelerdir?
Expat yaşamı, yalnızca başka bir ülkede çalışmakla sınırlı değildir. Kişisel, mesleki ve kültürel birçok avantaj da beraberinde gelir. Expat hayatının öne çıkan avantajları:
Yüksek maaş ve döviz geliri
Kültürel deneyim ve global ağ genişliği
Uluslararası kariyer fırsatları
Uluslararası iş tecrübesi kazanmak
Küresel sosyal çevre oluşturma
Kariyer ve CV açısından prestijli fırsatlar
Şirket tarafından sağlanan konaklama, taşıma, özel sağlık sigortası gibi avantajlar
Çocuklar için uluslararası eğitim imkânı
Bazı ülkeler expatlara özel sağlık, vergi veya eğitim teşvikleri de sunmaktadır. Bu durum gidilen ülkeye göre değişiklik gösterir.
Expat Olmanın Zorlukları ve Riskleri
Her ne kadar expat yaşamı cazip görünse de, beraberinde bazı zorluklar ve uyum sorunları da getirir. Yeni bir ülkeye alışmak, dil bariyeri ve kültürel farklar ciddi zorluklar yaratabilir. Her avantajın yanında bazı zorluklar da olabilir:
Kültür şoku ve adaptasyon süreci
Aileden uzak kalma durumu
Dil engeli
Yasal süreçlerde zorluk (vize, oturum)
Yerel halkla uyum problemi
Yalnızlık, sosyal izolasyon
Vergilendirme ve yasal süreçlerde karmaşa
Sağlık sistemine adaptasyon sorunları
Bürokratik işlemlerde zaman kaybı
Expatlar için en büyük risklerden biri, uyum sağlayamayıp geri dönme durumudur. Bu nedenle ön araştırma yapmak çok önemlidir.
Expat Olmak İçin Gereken Belgeler ve Süreçler
Expat olmak için, çalışılacak ülkenin mevzuatına uygun şekilde çalışma izni, oturum izni ve iş sözleşmesi gibi belgelerin tamamlanması gerekir. Bu süreç genellikle işveren firma tarafından başlatılır ve bireyin pasaport, diploma, sağlık raporu gibi kişisel evraklarıyla desteklenir. Süreç ülkeye göre değişse de genellikle başvuru → onay → vize → yerleşim adımlarını izler. Gerekli belgeler ve süreç:
Pasaport (en az 1 yıl geçerli)
İş sözleşmesi veya görevlendirme mektubu
Diploma ve mesleki sertifikalar
Sabıka kaydı ve sağlık raporu
İşverenin ülkesine göre ek belgeler (vergi belgesi, başvuru formu vs.)
İşveren şirket yurtdışı görevlendirme planı yapar.
Çalışma izni için başvuru yapılır.
Oturum izni alınır.
Gerekirse eş ve çocuklar için “aile birleşimi” başvurusu yapılır.
Expat Vizesi Nedir? Hangi Ülkeler Ne Tür Vize Veriyor?
Her ülkenin expat çalışanlara yönelik vize programı farklıdır. Ancak genel olarak çalışma vizesi veya sponsorlu vize gereklidir. Aşağıda örneklerle açıklanmıştır:
Ülke Vize Türü / Program Adı Açıklama
Almanya Blue Card EU Yüksek vasıflı çalışanlara, belirli maaş ve diploma şartıyla verilen uzun süreli oturum
Hollanda Highly Skilled Migrant Belirli maaş eşiğini karşılayan nitelikli yabancı çalışanlara yönelik
ABD H1-B, L-1, O-1, E-2 H1-B: Uzmanlık isteyen işlerde çalışmak için. L-1: Şirket içi transfer. O-1: Olağanüstü yetenekliler için. E-2: Yatırımcılar için
Kanada Work Permit, Express Entry Hem geçici hem kalıcı çalışma ve yerleşim hakkı sunan programlar
Avustralya Temporary Skill Shortage (TSS) Visa Nitelikli meslekler için sponsorlu çalışma vizesi
Yeni Zelanda Skilled Migrant Category Yüksek puanlı sistemle verilen kalıcı oturum izni
İngiltere Skilled Worker Visa Sağlık, mühendislik ve BT gibi öncelikli alanlara açık
Fransa Passeport Talent Sanat, bilim, mühendislik gibi alanlardaki uzmanlara 4 yıla kadar oturum sağlar
İtalya Nulla Osta & Lavoro Subordinato İşveren sponsorlu çalışma vizesi
İspanya Highly Qualified Professional Permit Yüksek vasıflı çalışanlara yönelik oturum ve çalışma izni
BAE (Dubai) Gold Visa, Freelance Visa, Remote Work Uzun vadeli yatırımcılar, dijital göçebeler ve uzaktan çalışanlar için
Katar Work Residency Permit Şirketler tarafından düzenlenen sponsorlu izin
Singapur Employment Pass, S Pass Üst düzey çalışanlar için E Pass; daha düşük nitelikli işler için S Pass
Japonya Engineer / Specialist in Humanities Visa Eğitim, mühendislik ve sosyal bilim alanlarında görev alacaklar için
Güney Kore E-7 Visa Profesyonel iş gücüne özel, sektör bazlı tanımlanmış pozisyonlar için
İsveç Work Permit İsveçli işveren ile sözleşme yapan herkes için geçerli
Norveç Skilled Worker Visa İskandinav ülkelerinde çalışmak isteyen yüksek nitelikli çalışanlar için
İrlanda Critical Skills Employment Permit BT, sağlık ve mühendislik gibi sektörlerde hızlı oturum hakkı
Polonya National D Visa Uzun süreli çalışma ve oturum izni
Çekya Employee Card Avrupa dışından gelen çalışanlara yönelik 2 yıllık oturum hakkı
Macaristan White Card Uzaktan çalışan dijital göçebeler için geliştirilen yeni vize türü
Estonya Digital Nomad Visa Uzaktan çalışanlara 1 yıllık oturum ve çalışma izni
Portekiz Tech Visa, D7 Visa Girişimciler ve yüksek gelirli uzaktan çalışanlar için
Brezilya Work Visa (VITEM V) Şirket sponsorluğu gerektirir
Şili Work Contract Visa Yerel şirketle sözleşme yapanlara 1 yıllık izin
Arjantin Rentista Visa Serbest çalışanlar veya gelir sahibi expat’ler için
Expat Maaşları Ne Kadar? (2025 Tahmini)
Expat olarak çalışan kişiler genellikle yüksek maaş ve özel yan haklara sahiptir. Şirketler, expat çalışanlarına daha fazla teşvik sağlar.
Ülke Ortalama Aylık Expat Maaşı (USD) Vergi Durumu Öne Çıkan Sektörler Notlar
Almanya 4.000 – 7.000 Yüksek vergi (%30+) Mühendislik, otomotiv, IT Sağlık ve sosyal haklar güçlü
ABD 5.000 – 9.000 Orta seviye vergi (%20-30) Yazılım, finans, mühendislik Sağlık sigortası çoğu zaman çalışana aittir
Kanada 4.500 – 7.500 Orta – yüksek vergi Sağlık, enerji, havacılık Aile birleşimi kolay
Avustralya 5.500 – 8.500 Orta – yüksek vergi Maden, inşaat, eğitim Yaşam kalitesi çok yüksektir
Yeni Zelanda 4.000 – 6.000 Orta vergi Gıda üretimi, tarım, sağlık Expat sayısı az, rekabet düşüktür
İngiltere 4.500 – 7.000 Gelir düzeyine göre değişir Finans, medya, biyoteknoloji Brexit sonrası vize süreçleri zorlaştı
BAE (Dubai) 6.000 – 12.000 Vergisiz İnşaat, finans, turizm Konaklama ve araç şirket tarafından sağlanabilir
Katar 5.500 – 10.000 Vergisiz Enerji, petrol, altyapı Kontratlı işler yaygındır
Singapur 5.000 – 9.000 Orta seviye vergi Biyoteknoloji, finans, yazılım Expat yaşamı desteklenir
Japonya 4.500 – 8.000 Yüksek vergi Elektronik, otomotiv, yapay zeka Dil bariyeri zorluk yaratabilir
İsveç 4.800 – 7.500 Yüksek vergi (%30+) Telekom, sağlık, enerji Refah seviyesi yüksek
Norveç 5.000 – 8.000 Yüksek vergi Petrol, denizcilik, mühendislik Aile dostu ülke
Hollanda 4.500 – 7.000 Orta seviye vergi IT, lojistik, tarım teknolojisi Expat programları oldukça destekleyici
Fransa 3.800 – 6.800 Orta – yüksek vergi Moda, gastronomi, savunma sanayi Expatlar için özel sağlık sigortası önerilir
İspanya 3.200 – 5.500 Orta seviye vergi Turizm, lojistik, dijital medya Yaşam maliyeti göreceli düşük
İtalya 3.000 – 5.500 Orta seviye vergi Moda, inşaat, otomotiv Ekonomik istikrar dikkatle izlenmeli
Polonya 2.800 – 4.500 Düşük – orta seviye vergi Yazılım, lojistik, müşteri hizmetleri Doğu Avrupa’da yükselen yıldız
Macaristan 2.500 – 4.000 Düşük vergi BT, sağlık, üretim Yaşam maliyeti düşüktür
Portekiz 3.200 – 5.200 Orta seviye vergi Yazılım, turizm, uzaktan çalışma D7 vizesi ile dijital göçebe statüsü mümkündür
Çekya 2.700 – 4.500 Orta seviye vergi Üretim, otomotiv, lojistik Prag gibi şehirlerde expat yoğunluğu artıyor
Tayland 2.000 – 4.000 Düşük vergi Turizm, öğretmenlik, yazılım Ucuz yaşam maliyeti ile dijital göçebeler için ideal
Endonezya 2.200 – 4.200 Orta düzey vergi Mühendislik, enerji, tekstil Batı’ya göre daha düşük ücret ama uygun maliyet
Meksika 2.500 – 4.500 Düşük vergi Mühendislik, otomotiv, turizm Yüksek dövizle gelen expat için avantajlı
Arjantin 2.000 – 3.800 Düşük vergi Tarım, eğitim, medya Kur dalgalanmaları takip edilmeli
Güney Afrika 3.000 – 5.000 Orta seviye vergi Madencilik, mühendislik, finans Güvenlik riskleri değerlendirilmelidir
Aile ile Expat Olmak: Eş ve Çocuklar Ne Olur?
Birçok expat, yurt dışına yalnız gitmek yerine ailesini de yanında götürmeyi tercih eder. Ancak bu durum, eşin çalışma izni, çocukların eğitimi ve sosyal uyum gibi ek faktörleri gündeme getirir. Aileyle expat olmanın dikkat edilmesi gereken noktaları:
Eşin çalışma hakkı: Her ülke eşlere otomatik olarak çalışma izni vermez.
Çocukların eğitimi: Uluslararası okullar veya yerel devlet okulları seçeneği değerlendirilmeli.
Sağlık sigortası: Tüm aile bireylerini kapsayan özel sağlık sigortası şart olabilir.
Vize türleri: Aile birleşimi vizesi veya bağımlı vizeler incelenmeli.
Aileyle birlikte gidilecekse, çocukların yaşına ve eğitim seviyesine uygun okul ve sosyal çevre araştırması önceden yapılmalıdır.
Expat Olarak Sosyal Güvence ve Vergilendirme
Expat’ler bulundukları ülkenin sosyal güvenlik sistemine dahil olabilir ya da anavatanlarıyla yapılan sosyal güvenlik anlaşmaları kapsamında hizmetten yararlanabilir. Vergi durumu:
Çalıştığınız ülke ile Türkiye arasında çifte vergilendirme anlaşması varsa, sadece bir ülkede vergi ödersiniz.
Vergi sistemi ülkeden ülkeye değişir. Bazı ülkelerde (örneğin BAE, Katar) gelir vergisi alınmaz.
Expat Olmak İçin Nereden Başlanmalı? (İpuçları ve Öneriler)
Expat olmak isteyen biri için ilk adım, amacını netleştirmek ve hedef ülkeyi iyi analiz etmektir. Plansız hareket etmek, zaman ve para kaybına yol açabilir. İlk adımlar için öneriler:
LinkedIn üzerinden uluslararası iş ilanlarını takip edin.
Çift dil özgeçmiş hazırlayın (TR + İngilizce).
Global iş sitelerine kayıt olun: Indeed International, Glassdoor, EuroJobs.
Mevcut şirketinizde yurtdışı rotasyon programlarına başvurun.
GoAbroad: Expat pozisyonlarına özel ilanlar
Expat.com: Expat’lar için hem iş hem topluluk platformu
Başlangıçta bir “deneme süresi” planlamak, hem psikolojik hem finansal olarak riski azaltır.
Expat Toplulukları ve Destek Grupları
Yeni bir ülkede kendinizi yalnız hissetmemek için expat toplulukları ve sosyal destek grupları büyük bir rol oynar. Bu gruplar hem bilgi paylaşımı hem de sosyal bağlantı kurma açısından faydalıdır. Popüler expat destek kaynakları:
Platform İçerik
InterNations Global expat topluluğu
Meetup Expat etkinlik grupları
Facebook Grupları Şehir/ülke bazlı Türk expat grupları
Reddit Ülke bazlı expat grupları
Yurt dışında yaşayan expatlarla iletişim kurmak, size moral ve pratik bilgi kazandırır. Bu topluluklar bazen iş bulmada bile etkili olabilir.
Expat Olmak Sadece Bir İş Değil, Bir Yaşam Tarzıdır
Expat olmak sadece kariyer için değil; kültürel zenginleşme, yeni bakış açıları kazanma ve uluslararası vizyon geliştirme açısından da eşsiz bir fırsattır. Ancak doğru planlama, sağlam iletişim ve yasal süreci takip etmek bu yolculuğu kolaylaştırır. Öneriler:
Gitmeden önce ülkeyi araştırın, kültürel uyum sürecine hazırlıklı olun.
Profesyonel destek (vize danışmanlığı, taşınma hizmeti) alın.
Sosyal çevre kurmayı ihmal etmeyin; bu, adaptasyonu hızlandırır.
