Türk mutfağının vazgeçilmezlerinden biri olan çay, neredeyse her evde günün her saatinde tüketilir. Ancak çay demlemek için kullanılan demlikler, zamanla iç kısmında oluşan kahverengi veya siyah lekeler nedeniyle kararır. Peki, bu kararmaların sebebi nedir ve en kolay nasıl temizlenir?
Çay Demliğinin Kararmasının Sebebi Nedir?
Çayın içinde bulunan tanen maddesi, demleme sırasında demlik yüzeyine tutunur. Tanen, bitkilerde bulunan doğal bir antioksidandır ve çaya rengini ve aromasını verir. Ancak bu madde, demliğin iç yüzeyine yapışarak zamanla koyu kahverengi-siyah bir tabaka oluşturur. Özellikle çay uzun süre demlikte beklediğinde, bu tabaka kalınlaşır ve çıkarılması zor hale gelir.
Bir diğer sebep ise kireçli sudur. Sert (kireçli) suyla demlenen çaylar, demlikte kireç ve tanenin birlikte oluşturduğu katmanlara yol açar. Bu katman, hem demlikte hem kettle’da sıklıkla görülür.
Kararmış Demlik Sağlığa Zararlı Mı?
Kararmış demlik, doğrudan sağlığa zararlı değildir. Ancak bakteri tutulumuna uygun bir ortam oluşturabileceği için, hijyen açısından düzenli temizlenmesi önemlidir. Ayrıca bu tabaka, çayın aromasını ve tadını da etkileyebilir. Demlik ne kadar temiz olursa, çay o kadar taze ve lezzetli demlenir.
Kolay Temizleme Yöntemleri
1. Karbonat ve Sirke Yöntemi
En bilinen doğal yöntemlerden biri karbonat ve sirke karışımıdır. Bu ikili hem kireci çözer hem de tanen tabakasını söker.
Demliğin içine 2 yemek kaşığı karbonat ekleyin.
Üzerine yarım su bardağı beyaz sirke dökün.
Köpürme işlemi tamamlandıktan sonra, kaynar su ekleyin ve 1 saat bekletin.
Tel süngerle ovarak durulayın.
2. Limon Tuzu Yöntemi
Limon tuzu, kireç çözmede oldukça etkilidir.
Demliğin içine 2-3 yemek kaşığı limon tuzu koyun.
Üzerini geçecek kadar kaynar su ekleyin.
30 dakika beklettikten sonra süngerle temizleyin.
Bu yöntem hem pas hem kireç hem de tanen tabakasına karşı etkilidir.
3. Sirke ve Pirinç Karışımı
Özellikle dar ağızlı demliklerin dip kısmını temizlemek zordur. Bunun için pirinç taneleri fiziksel aşındırıcı görevi görür.
Demliğe yarım çay bardağı pirinç, yarım su bardağı sirke ve sıcak su ekleyin.
Demliği sallayarak pirinçlerin iç yüzeye çarpmasını sağlayın.
15-20 dakika sonra durulayın.
4. Çamaşır Sodasından Yardım Almak
Çamaşır sodası (yıkanabilir soda), ağır lekelerde oldukça etkilidir. Ancak kullanım sonrası mutlaka iyi durulanmalıdır.
Demliğe 2 yemek kaşığı çamaşır sodası koyun.
Üzerini kaynar suyla doldurun.
1 saat bekletip süngerle temizleyin.
5. Düzenli Bakım
Demliğinizin çabuk kararmaması için şu alışkanlıkları edinebilirsiniz:
Çay demledikten sonra demlikte çayı uzun süre bekletmeyin.
Her kullanım sonrası demlik içini sıcak suyla durulayıp ters çevirerek kurutun.
Haftada 1 karbonatla, ayda 1 limon tuzuyla bakım yapın.
Metal Demliklerde Temizlikte Nelere Dikkat Edilmeli?
Paslanmaz çelik demlikler, porselen demliklere göre daha dayanıklıdır ancak çizilmeye karşı hassastır. Tel sünger yerine mikrofiber ya da yumuşak sünger kullanmak, demlik yüzeyini korur. Çizikler, çayın metalik tat vermesine yol açabilir.
