Zürih Arşivlerinde Sürpriz Keşifİsviçre'nin Zürih kentinde dijital olarak erişilebilen bir arşivde, Osmanlı'ya 88 yıl boyunca başkentlik yapmış Edirne'deki sarayın 17. yüzyıldaki halini ayrıntılı biçimde gösteren gravür bulundu.
Harita üzerinde hem Edirne hem de İstanbul'un planları yer alıyor.
Sarayın Kayıp Tarihi Ortaya Çıkıyor1450’de II.
Murad döneminde yapımına başlanan ve Fatih Sultan Mehmet döneminde tamamlanan Edirne Sarayı; savaş, deprem ve yangınlar sebebiyle büyük oranda yıkıldı.
Bugüne yalnızca bazı kasırlar, hamam, mutfak ve giriş kapısı ulaşabildi. 2010 yılında başlayan kazı ve restorasyon çalışmaları 2023’te Cumhurbaşkanlığı Milli Saraylar Başkanlığı'na devredildi.17.
Yüzyılı Gösteren En Net GravürTrakya Üniversitesi öğretim görevlisi, sanat tarihçisi Altay Bayatlı, gravürün Türkiye'de bilinen siyah-beyaz çizimlerin çok öncesine dayandığını belirtti.
Gravürün, Antonie Galland’ın günlüklerinde kullanılan çizimlerin öncüsü olduğunu ifade eden Bayatlı, çizimin Galland'dan Tosyavizade Rıfat Osman’a, oradan da Süheyl Ünver’in 1957 tarihli kitabına uzanan bir silsileyle günümüze aktarıldığını söyledi.
Gravür, 1812 Tarihli Harita Üzerinde Yer AlıyorHarita, dönemin oryantalist soylularından birine hediye edilmek üzere hazırlanmış. Çizimi Joseph Riedl üstlenmiş ve gravür uzmanı Carl Stein’dan da faydalanılmış.
Bayatlı, gravürün Edirne Sarayı’nı Topkapı Sarayı’na tercih etmesini, haritanın hediye edileceği kişinin ilgisini çekecek özel bir tercih olarak değerlendirdi.
Katip Çelebi Ayrıntısı: Haritanın Kaynağı Çok KıymetliBayatlı, haritanın köşesindeki lejantta Katip Çelebi’ye atıfta bulunulmasının çok önemli bir detay olduğunun altını çizdi.
Bu bilgiye göre harita, 17. yüzyıl Edirne’sini temel alarak hazırlanmış. Çizimin, sarayın henüz tahrip olmamış halini yansıttığı düşünülüyor.
Bugünkü Çalışmalara Katkı SağlayabilirGravürde yer alan ayrıntıların, kaybolmuş yapıların tespitinde önemli rol oynayabileceğini belirten Bayatlı, bu tarz görsellerin kazı ve restorasyon çalışmalarına ışık tutabileceğini söyledi.
Sarayın çevresinde yer alan ve günümüze ulaşamayan yapılar, bu çizim sayesinde yeniden değerlendirilebilecek.
Topkapı Yerine Edirne Tercihi Dikkat ÇektiGravürde İstanbul’un genel konumu gösterilirken, Topkapı Sarayı yerine Edirne Sarayı’nın detaylandırılması da dikkat çekti.
Bayatlı, bu seçimin haritanın hediye edileceği kişiye özel bir ilgi alanı sunması nedeniyle bilinçli yapıldığını vurguladı.
Küçük Detaylar, Büyük Bilgiler SunuyorGravürün yüksek çözünürlüklü dijital hali sayesinde sarayın mimari yapısına dair küçük ama önemli detayların tespit edilebildiğini belirten Bayatlı, bu sayede kaybolan yapıların yeniden gün yüzüne çıkarılabileceğini ifade etti.
